Sołtan (Sołtanowicz) Iwan, właściwie Iwan (Iwachno) Andrejewicz, h. własnego (zm. 1554), podskarbi dworny. Był jedynym synem podskarbiego Andrzeja Aleksandrowicza z Poporć (zob. Sołtan Andrzej) i jego pierwszej żony Bohowitynowiczówny. W aktach występuje stale jako Iwan Andrejewicz, ale sporadycznie w opracowaniach nadawano mu, analogicznie jak braciom stryjecznym, także miano Sołtanowicz, w literaturze genealogicznej natomiast włączono go do rodziny Sołtanów.
Karierę publiczną rozpoczął S. na dworze Aleksandra Jagiellończyka; jako dworzanin królewski jest potwierdzony już 19 VI 1502. Wkrótce potem otrzymał urząd podskarbiego dwornego, z którym występował co najmniej od 24 XII 1504. Z tym tytułem notowany był 3 VII 1505 podczas rezydencji króla w Krakowie, a urząd podskarbiego pozostawał w jego rękach niemal pół wieku. Po objęciu tronu przez Zygmunta I uczestniczył w r. 1508 w wyprawie wojennej przeciw buntowi Michała Glińskiego i wspierającym go armiom moskiewskim pod Orszę i Smoleńsk. W r.n. na wyprawę koronną przeciw hospodarowi mołdawskiemu Bogdanowi «na łasku hospodarskuju» wystawił swój poczet złożony z 12 koni, ale sam w niej udziału raczej nie wziął. Dopiero po jej zakończeniu przybył do Lwowa w otoczeniu króla i otrzymał tam ze skarbu wynagrodzenie w wysokości 60 kop gr. lit. W związku z pełnionym urzędem bardzo często w dwóch pierwszych dziesięcioleciach panowania Zygmunta I przebywał na dworze, zarówno w czasie pobytów króla w W. Ks. Lit., jak i podczas jego rezydencji w Krakowie i w Piotrkowie, a w r. 1520 także w Toruniu. Za te służby król wynagrodził go nadaniami namiestnictw mejszagolskiego i dubinickiego (dzierżawy Mejszagoła i Dubinki nieopodal Wilna), które trzymał w l. 1507–8, oraz uciańskiego na Zawiliu w r. 1508; potem, nieprzerwanie, co najmniej od 20 III 1509 do r. 1554, w jego rękach pozostawało namiestnictwo wielońskie na Żmudzi. Dn. 17 VIII 1510 Zygmunt I nadał mu ponadto na wieczność sioło Mikuciany we włości sumiliskiej (woj. trockie) z osiadłymi tam dwunastoma «służbami ludzi» i pustowszczyznami.
Z czasem aktywność publiczna S-a osłabła i od l. trzydziestych XVI w. nie rezydował na dworze królewskim tak często jak poprzednio. W okresach jego nieobecności powoływano więc najpierw sporadycznie, tylko na czas podniosłych ceremonii dworskich, a potem w trakcie samodzielnych rządów młodego króla Zygmunta Augusta także na stałe, innych podskarbich dwornych lit. Z tytułu sprawowanego urzędu S. uczestniczył w sejmach panów rady W. Ks. Lit. W r. 1538 przebywając na dworze w Krakowie jako jeden z trzech przedstawicieli szlachty «de domo et armis Wrambi» (Metryka Kor.) udzielił herbu Korczak nobilitowanemu wówczas Stanisławowi Mikuliczowi z Łańska. Był to herb jego matki Bohowitynowiczówny, być może więc w przypadku wzmiankowanej adopcji herbowej posłużył się nim jako własnym.
S. dziedziczył po ojcu Jewie oraz Poporcie w woj. trockim. O równy dział tych dóbr w r. 1522 pozywała go wdowa po stryju Juriju Aleksandrowiczu, wspólnie z synem Boguszem. W Poporciach S. fundował cerkiew p. wezw. św. Mikołaja, na której utrzymanie zapisał dziesięcinę z tychże dóbr. Dziesięciną z majętności Mikuciany obdarzył natomiast cerkiew Zmartwychwstania z Trokach. Po przodkach odziedziczył także prawa kolatorskie monasteru Przeczystej Bożej Rodzicielki w Trokach, a potwierdził mu je dożywotnio Zygmunt I przywilejem z 27 X 1510. Wcześniej bowiem, przed r. 1508, do podawania tegoż monasteru rościł sobie pretensje także marszałek ziemski i star. grodzieński Jan Zabrzeziński. W posiadaniu S-a znajdowały się również dobra spadkowe stryja Iwana Aleksandrowicza (zob.) – Poczepów i Berezowiec pod Nowogródkiem. Część Poczepowa wykupił od brata stryjecznego Bogusza Jurjewicza. Ze swoich dóbr zobowiązany był w r. 1528 wystawić na służbę ziemską poczet liczący 25 koni. Dn. 24 VIII 1554 spisał w Wilnie testament i rychło potem zmarł. Polecił się pogrzebać w cerkwi sobornej wileńskiej w rodzinnej kaplicy p. wezw. Zwiastowania Najśw. Marii Panny.
W testamencie S. poczynił liczne legaty na cerkwie w: Wilnie, Trokach, Grodnie i Nowogródku, a także znajdujące się w jego dobrach. Stryjecznemu bratankowi Iwanowi Aleksandrowiczowi Sołtanowi zapisał dwór w Wilnie oraz prawa kolatorskie na monastyr w Trokach, natomiast żonie dożywocie na dobrach Poporcie i Mikuciany. Inne dobra dziedziczne, tj. Poczepów i Jewie dostały się potomstwu jego rodzonej siostry – Nastazji i Hannie Sowównom, z których jedna była zamężna za Kmitą Stretowiczem, oraz synom ich braci Semena i Michajła. Synowie Semena Sowy, zwani przez S-a wnukami, zostali ponadto wyróżnieni osobnymi zapisami. Dymitr otrzymał dworzec Bretenka w pow. nowogródzkim, zaś Iwan dworzec Korzyść pod Wilnem. Mniejsze udziały w Poczepowie przypadły także synom brata stryjecznego Bogusza Jurjewicza, tj. Iwanowi i Grzegorzowi Boguszewiczom (Buhuszewiczom).
S. ożenił się z Bohdaną (zm. przed r. 1559), córką kniazia Fiodora Michajłowicza Czetwertyńskiego (Wyszkowskiego). Z małżeństwa tego dzieci nie zostawił. Żona zapisała mu na wieczność trzecią część we wszystkich dobrach ojczystych na Wołyniu, tj.: Czetwertni, Łukoni, Wyszkowie, Nawozie, Hodomiczach, Kopylach, Susku, Sławożyczach i Oleszkowiczach, a Zygmunt I potwierdził ten zapis 15 X 1524 we Lwowie. Z powodu owego zapisu procesował się S. następnie ze szwagrami, kniaziami Wasylem, Fiodorem i Andrzejem Czetwertyńskimi oraz kniaziami Wasylem, Sołtanem i Jerzym Sokolińskimi.
Boniecki, Poczet rodów; Urzędnicy, XI; Wolff, Kniaziowie lit.-rus., s. 36–7; tenże, Senatorowie W. Ks. Lit.; – Pietkiewicz K., Wielkie Księstwo Litewskie pod rządami Aleksandra Jagiellończyka, P. 1995; Wojtkowiak Z., Litwa Zawilejska w XV i pierwszej połowie XVI w., P. 1980 s. 131–3; tenże, Urzędnicy zarządu lokalnego na Litwie. Tytulatura zarządców powiatowych przed reformą administracyjną 1565–1566 roku, „Studia Źródłozn.” T. 24: 1979 s. 149–50, 152; – Akta Juž. i Zap. Ross., I 36, 54, 82; Akty Vil. Archeogr. Kom., II 4, XIII 86–7, XVII 305; Akty Zap. Ross., II 102–3; Arch. Sanguszków, VI 14–16; Archeografičeskij Sbornik Dokumentov, V 3–7, VI 25–8; Lietuvos Metrika, nr 4 (1522–1530), Vilnius 1997, nr 6 (1528–1547), Vilnius 1995, nr 8 (1499–1514), Vilnius 1995, nr 10 (1440–1523), Vilnius 1997, nr 11 (1518–1523), Vilnius 1997, nr 25 (1387–1546), Vilnius 1998; Matricularum summ., IV 19283; Russkaja istoričeskaja biblioteka, Pet. 1903 XX, Piotrograd 1915 XXXIII kol. 9; Zbiór dawnych dyplomatów i aktów miast: Wilna, Kowna, Trok, prawosławnych monasterów, cerkwi i w różnych sprawach, Wil. 1843 II 138–42, 147–8; – AGAD: Arch. Radziwiłłów Dz. XXIX nr 24, Metryka Lit. (transkrypcje), nr 191 B s. 487–488, nr 194 s. 303, nr 197 s. 355–357, nr 203 s. 124.
Henryk Lulewicz